ઈક્કેરી અઘોરેશ્વર મંદિર અને મહેલ

કર્ણાટકના મલનાડુ પ્રદેશમાં શિમોગા જિલ્લાના સાગર તાલુકામાં આવેલું ઇક્કેરી નામનું એક નાનું અને હેરિટેજ ગામ ઐતિહાસિક રીતે ઘણું મહત્વ ધરાવે છે. સાગરથી લગભગ ૬ કિમી દૂર, આ પ્રાચીન ઇક્કેરી ગામ અને અઘોરેશ્વર મંદિર નામનું મંદિર આવેલું છે, જે ભગવાન શિવને સમર્પિત છે.

કન્નડ ભાષામાં ઇક્કેરી શબ્દનો અર્થ ‘બે શેરીઓ’ થાય છે. ૧૬મી – ૧૭મી સદી દરમિયાન ઇક્કેરી એ તત્કાલિન શાસકો કેલાડી નાયક વંશની રાજધાની હતી. અઘોરેશ્વર નામનું આ પ્રાચીન ધરોહર મંદિર, અસ્તિત્વના આટલા વર્ષો પછી પણ તેના ભવ્ય ભૂતકાળ વિશે ઘણું બધું કહી જાય છે.

ઇક્કેરી મંદિરમાં નંદી
———————–

લોકપ્રિય પથ્થર ગ્રેનાઈટ વિપુલ પ્રમાણમાં ઉપલબ્ધ છે. આ ૧૬મી સદીનું મંદિર વિજયનગર અને દ્રવિડિયન સ્થાપત્ય શૈલીનું અનોખું મિશ્રણ છે. સુંદર આકૃત કરેલ લેન્ડસ્કેપ તમને સીધા મંદિરમાં લઈ જવા મજબુર કરે છે. જેમાં બે ભાગો છે. દેવી પાર્વતી, ભગવાન શિવ અથવા અઘોરેશ્વર અને તેમનું વાહન નંદી એમ પ્રત્યેકના ત્રણ અલગ અલગ મંદિરો છે.

ચુંબકીય ભગવાન શિવને મુખ્ય સભાખંડ અથવા ગર્ભગૃહમાં મુખ્ય દરવાજા પર બે હાથીઓ સાથે મૂકવામાં આવે છે. મંદિરમાં ભગવાન શિવ એક વિશેષ સ્થાન ધરાવે છે કારણ કે મંદિર ૩૨ સ્ત્રી આકૃતિઓથી ઘેરાયેલું છે જેને શક્તિપીઠો તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. શક્તિપીઠો દેવી દુર્ગાના સ્વરૂપો છે. અન્ય મંદિરોની જેમ અહીં પણ તમને ભગવાન ગણેશની પ્રતિમા જોવા મળશે.

અઘોરેશ્વર મંદિર જે ઇક્કેરી મંદિર તરીકે જાણીતું છે તેની મુલાકાત તેના જોડિયા મંદિર કેલાડી સાથે વારંવાર કરવામાં આવે છે. આ બે મંદિરો નાયકો અને શ્રેષ્ઠ કારીગરી અને સ્થાપત્ય માટેના તેમના જુસ્સા માટે સંપૂર્ણ સાક્ષી છે. શ્રેષ્ઠ વિગતો સાથે અનન્ય માળખું બનાવવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું હતું. જ્યારે કોઈ શિમોગા અથવા મલનાડુ પ્રદેશમાં હોય ત્યારે આ મંદિરોની મુલાકાત લેવી આવશ્યક છે.

એવું માનવામાં આવે છે કે ઇક્કેરી મંદિરમાં શિવલિંગ સ્વયં પ્રગટ દેવતા છે અને તે શિમોગાના ઊંડા જંગલોમાં જોવા મળે છે. ઇક્કેરી ૧પ૬૦ થી ૧૬૪૦ ઇસવીસન રમિયાન કેલાડી નાયક હેઠળ હતું. હૈદર અલીએ આક્રમણ કર્યું ત્યાં સુધી નાયકનો મલનાડુ પ્રદેશ પર એક સદીથી વધુ સમય સુધી મજબૂત પકડ હતો.

પ્રવેશદ્વાર પર મંડપની નીચે બેઠેલી વિશાળ ચમકતી નંદી ૧૬મી સદીની વિશિષ્ટ ઈન્ડો-ઈસ્લામિક શૈલીમાં કોતરવામાં આવેલા યાત્રાળુઓ અને પ્રવાસીઓનું સ્વાગત કરે છે. હિંદુ દેવી-દેવતાઓ, નૃત્ય કરતી છોકરીઓ, પ્રાણીઓ, વાર્તાઓ, દેવતાઓ અને દેવીઓની પ્રચંડ કોતરણી મુલાકાતીઓને આશ્ચર્યચકિત કરી દે છે.

પ્રવેશદ્વાર પર મંડપની નીચે બેઠેલી વિશાળ ચમકતી નંદીમૂર્તિ એ ૧૬મી સદીના સ્થાપત્યની વિશિષ્ટ ઈન્ડો-ઈસ્લામિક શૈલીમાં કોતરવામાં આવેલા યાત્રાળુઓ અને પ્રવાસીઓનું સ્વાગત કરે છે. હિંદુ દેવી-દેવતાઓ, નૃત્ય કરતી છોકરીઓ, પ્રાણીઓ, વાર્તાઓ – પ્રસંગો , દેવતાઓ અને દેવીઓની પ્રચંડ કોતરણી મુલાકાતીઓને આશ્ચર્યચકિત કરી દે છે.

પ્રાચીન મંદિર હવે ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણની જાળવણી હેઠળ છે. મંદિરની બહારની દીવાલો પર અને અંદર એક ઉત્કૃષ્ટ અને જટિલ કોતરણી એ સમયની ઉત્તમ કારીગરી અને સ્થાપત્યનું પ્રદર્શન કરે છે. ખાસ કરીને સ્તંભો પર ઘોડાના કે દેવી – દેવતાઓના શિલ્પોની કોતરણી એ મુલાકાતીઓનું ધ્યાન ખેંચે તેવી આકર્ષક છે.જે તે સમયની – તે રાજવંશની કહો કે સમગ્ર દક્ષિણ ભારતની આગવી લાક્ષણિકતા છે.

જો તમે સૌ કર્ણાટકમાં હોવ અને શિમોગા બાજુ હોવ તો આ મંદીર જોવાં અવશ્ય જજો.

– જનમેજય અધ્વર્યુ