ગોત્ર ગૌરવ ગાથા [બ્રાહ્મણ પરંપરા]

[ભાગ – ૨ ]

તમે જો તમારી જાતને બ્રાહ્મણ ગણતાં હોવ તો આ લેખ વાંચજો અને વાંચીને ગૌરાન્વિત થજો.

દરેક બ્રાહ્મણે આ લેખ ખાસમખાસ વાંચવા જેવો જેવો છે.

આપને માત્ર ગોત્રનું નામ જ જાણીને ખુશ થઇએ છીએ

એ સિવાય આપણે કશું જ નથી જાણતા

તો વિષે થોડી જાણકારી આપવાનો મારો આ પ્રયાસ માત્ર છે !!!

બ્રાહ્મણ ગૌત્ર અને ગૌત્રકારક ૧૧૫ ઋષિઓ
——————————————–

(૧) અત્રિ
(૨) ભૃગુ
(૩) આંગિરસ
(૪) મુદ્ગલ
(૫) પતંજલિ
(૬) કૌશિક
(૭) મરીચ
(૮) ચ્યવન
(૯) પુલહ
(૧૦) આષ્ટિષેણ
(૧૧) ઉત્પત્તિ શાખા
(૧૨) ગૌતમ ગોત્ર
(૧૩) વસિષ્ઠ અને સંતાન
(૧૩.૧) પર વસિષ્ઠ
(૧૩.૨) અપર વશિસ્ટ
(૧૩.૩) ઉત્તર વશિષ્ઠ
(૧૩.૪) પૂર્વ વશિષ્ઠ
(૧૩.૫) દિવા વશિષ્ઠ
(૧૪) વાત્સ્યાયન
(૧૫) બુધાય
(૧૬) માધ્યન્દિની
(૧૭) અજ
(૧૮) વામદેવ
(૧૯) શાંકૃત્ય
(૨૦) આપ્લવાન
(૨૧) સૌકાલીન
(૨૨) સોપાયન
(૨૩) ગર્ગ
(૨૪) સોપર્ણિ
(૨૫) શાખા
(૨૬) મૈત્રેય
(૨૭) પરાશર
(૨૮) અંગિરા
(૨૯) ક્રતુ
(૩૦) અધમર્ષણ
(૩૧) બુધાયન
(૩૨) અષ્ટાયન કૌશિક
(૩૩) અગ્નિવેશ ભારદ્વાજ
(૩૪) કૌન્ડીન્ય
(૩૫) મિત્રવરુણ
(૩૬) કપિલ
(૩૭) શક્તિ
(૩૮) પૌલસ્ત્ય
(૩૯) દક્ષ
(૪૦) સાંખ્યાયન કૌશિક
(૪૧) જમદગ્નિ
(૪૨) કૃષ્ણાત્રેય
(૪૩) ભાર્ગવ
(૪૪) હારિત
(૪૫) ધનંજય
(૪૬) પરાશર
(૪૭) આત્રેય
(૪૮) પુલસ્ત્ય
(૪૯) ભારદ્વાજ
(૫૦) કુત્સ
(૫૧) શાંડિલ્ય
(૫૨) ભરદ્વાજ
(૫૩) કૌત્સ
(૫૪) કર્દમ
(૫૫) પાણિની ગોત્ર
(૫૬) વત્સ
(૫૭) વિશ્વામિત્ર
(૫૮) અગત્સ્ય
(૫૯) કુશ
(૬૦) જમદગ્નિ કૌશિક
(૬૧) કશિક
(૬૨) દેવરાજ ગોત્ર
(૬૩) ધૃત કૌશિક ગોત્ર
(૬૪) કિંડવ કુળ
(૬૫) કર્ણ
(૬૬) જાતુકર્ણ
(૬૭) કાશ્યપ
(૬૮) ગોમિલ
(૬૯) કશ્યપ
(૭૦) સુનક
(૭૧) શાખાઓ
(૭૨) કલ્પિશ
(૭૩) મનુ
(૭૪) માન્ડવ્ય
(૭૫) અંબરીશ
(૭૬) ઉપલભ્ય
(૭૭) વ્યાઘ્રપાદ
(૭૮) જવલ
(૭૯) ધૌમ્ય
(૮૦) યાજ્ઞવલ્ક્ય
(૮૧) ઔર્વ
(૮૨) દ્ઢ
(૮૩) ઉદ્વાહ
(૮૪) રોહિત
(૮૫) સુપર્ણ
(૮૬) ગાલિબ
(૮૭) વશિષ્ઠ
(૮૮) માર્કંડેય
(૮૯) અનાવૃક
(૯૦) આપસ્તમ્બ
(૯૧) ઉત્પત્તિ શાખા
(૯૨) યાસ્ક
(૯૩) વીતહબ્ય
(૯૪) વાસુકિ
(૯૫) દાલભ્ય
(૯૬) આયસ્ય
(૯૭) લૌંગાક્ષિ
(૯૮) ચિત્ર
(૯૯) વિષ્ણુ
(૧૦૦) શૌનક
(૧૦૧) પંચશાખા
(૧૦૨) સાવર્ણિ
(૧૦૩) કાત્યાયન
(૧૦૪) કંચન
(૧૦૫) અલમ્પાયન
(૧૦૬) અવ્યય
(૧૦૭) વિલ્વ
(૧૦૮) શાંકલ્ય
(૧૦૯) ઉદ્દાલકા
(૧૧૦) જૈમિની
(૧૧૧) ઉપમન્યુ
(૧૧૨) ઉતથ્ય
(૧૧૩) આસુરિ
(૧૧૪) અનૂપ
(૧૧૫) અશ્વલાયન

કુલ સંખ્યા માત્ર ૧૦૮ જ છે, પરંતુ તેમની ૭ નાની-નાની શાખાઓ છે. આમ કુલ મળીને તેમની કુલ સંખ્યા ૧૧૫ છે.

બ્રાહ્મણ કુલ પરંપરાના ૧૧ કારક –

[૧] ગોત્ર

જ્યાં પણ ગોત્ર વ્યક્તિની વંશ પરંપરા શરૂ થાય છે તે વંશનું ગોત્ર પણ ત્યાંથી પ્રચલિત થયું છે. આ ગોત્રોના મૂળ ઋષિઓ:- વિશ્વામિત્ર, જમદગ્નિ, ભારદ્વાજ, ગૌતમ, અત્રિ, વશિષ્ઠ, કશ્યપ. આ સપ્તર્ષિઓ અને આઠમા ઋષિ અગસ્ત્યના સંતાનોને ગોત્ર કહેવામાં આવે છે. એટલે કે જે વ્યક્તિનું ગોત્ર ભારદ્વાજ છે. તેમના પૂર્વજો ઋષિ ભારદ્વાજ હતા અને તે વ્યક્તિ આ ઋષિના વંશજ છે.

[૨] પ્રવર

પોતાના કુળના પૂર્વજો અને મહાન ઋષિઓને પ્રવર કહેવામાં આવે છે. ઋષિકુળમાં પોતાનાં કર્મોથી પ્રાપ્ત થયેલી શ્રેષ્ઠતા અનુસાર જે વ્યક્તિ મૂળ ઋષિ પછી ગોત્રની ઉત્પત્તિ કરે છે, જે મહાન બન્યા છે, તેઓને તે ગોત્રના પ્રવર કહેવામાં આવે છે. મતલબ કે કુલ પરંપરામાં ગોત્રપ્રવર્તકના મૂળ ઋષિ સિવાય અન્ય ઋષિમુનિઓ પણ મહાન બન્યા હતા.

[૩] વેદ

ઋષિઓએ વેદોના સાક્ષાત્કારનો લાભ લીધો છે. તેને સાંભળીને કંઠસ્થ કર્યા છે. આ વેદોના ઉપદેશક, ગોત્રકાર ઋષિઓના જે ભાગનો અદ્યયન,અધ્યાપન, અભ્યાસ, પ્રસાર પ્રચાર આદિ કર્યા તેના રક્ષણનો ભાર તેમના બાળકો પર આવી ગયો. જેના કારણે તેમના પહેલાના પુરુષો વેદ તરીકે ઓળખાતા. દરેકનો પોતાનો વિશિષ્ટ વેદ છે. જેનો તે અભ્યાસ કરે છે અને શીખવે છે. આ પરંપરા અંતર્ગત જાતકને ચતુર્વેદી, ત્રિવેદી, દ્વિવેદી વગેરે કહેવામાં આવે છે.

[૪] ઉપવેદ

દરેક વેદ સાથે સંબંધિત ચોક્કસ ઉપવેદનું જ્ઞાન પણ હોવું જોઈએ.

[૫] શાખા

વેદોના વિસ્તરણ સાથે ઋષિઓએ દરેક ગોત્ર માટે એક વેદનો અભ્યાસ કરવાની પરંપરા શરૂ કરી છે. પાછળથી જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ તેના ગોત્ર માટે નિર્ધારિત વેદ વાંચવામાં અસમર્થ હતો ત્યારે ઋષિઓએ વૈદિક પરંપરાને જીવંત રાખવા માટે શાખાઓની રચના કરી. આ રીતે દરેક ગોત્ર માટે પોતાના વેદની તે શાખાનો સંપૂર્ણ અભ્યાસ કરવો જરૂરી બની ગયો. આમ તેણે જે અભ્યાસ કર્યો તે તે વેદની શાખાના નામથી જાણીતો હતો.

[૬] સૂત્ર

સૂત્ર દરેક વેદના પોતાના ૨ પ્રકારના સૂત્રો છે. શ્રૌત સૂત્ર અને ગ્રાહ્ય સૂત્ર. શુક્લ યજુર્વેદના કાત્યાયન શ્રૌત સૂત્ર અને પારસ્કર ગ્રાહ્ય સૂત્ર છે.

[૭] છંદ

ઉકતાનુસાર દરેક બ્રાહ્મણને પણ તેની પરંપરા અનુસાર છંદોનું જ્ઞાન હોવું જોઈએ.

[૮] શિખા

પોતાની કુલ પરંપરા મુજબ શિખા-ચોટીને દક્ષિણાવર્ત રૂપથી બાંધવાની પરંપરાને શિખા કહેવામાં આવે છે.

[૯] પાદ

લોકો પોતપોતાના ગોત્ર પ્રમાણે પાદ પ્રક્ષાલન કરે છે. આ પણ પોતાની ઓળખ બનાવવા માટે બનાવેલો નિયમ છે. પોતપોતાના ગોત્ર પ્રમાણે બ્રાહ્મણો પહેલા ડાબો પગ ધોવે છે પછી કોઈપણ જાતિના લોકો પહેલા જમણો પગ ધોવે છે. આને પાદ કહે છે.

[૧૦] દેવતા

જે દેવતાઓ દરેક વેદ અથવા શાખા વાંચે છે, કોઈ ચોક્કસ દેવતાની પૂજા કરે છે, તેમના કુલ દેવતા જેમ કે ભગવાન વિષ્ણુ, ભગવાન શિવજી, માતા દુર્ગા, ભગવાન સૂર્ય ઇત્યાદિ દેવોમાંથી કોઈ એક આરાધ્ય દેવ છે.

[૧૧] દિશા

જે દિશામાંથી અધ્વર્યુ (બલિદાન કરનાર) દ્વાર યજ્ઞ મંડપમાં પ્રવેશ કરે છે અથવા બેસે છે તે દિશા કે દ્વારને તે ગોત્રના લોકોનો દરવાજો અથવા દિશા કહેવામાં આવે છે.
બ્રાહ્મણ વિના પૃથ્વીની કલ્પના કરી શકાતી નથી, તેથી બ્રાહ્મણ હોવાનો ગર્વ કરો અને તમારા કર્મ અને ધર્મનું પાલન કરીને સનાતન સંસ્કૃતિનું રક્ષણ કરો.

બ્રાહ્મણ-પરંપરા
—————————–
એક ઉમદા બ્રાહ્મણને નીચેના ૧૧ (એકાદશ) મુદ્દાઓ દ્વારા તેની કુલ પરંપરાનો સંપૂર્ણ પરિચય જાણવો જોઈએ –

(૧) ગોત્ર ||
(૨) પ્રવર ||
(૩) વેદ ||
(૪) ઉપવેદ ||
(૫) શાખા ||
(૬) સૂત્ર ||
(૭) છંદ ||
(૮) શિખા ||
(૯) પાદ ||
(૧૦) દેવતા ||
(૧૧) દ્વાર ||

ગોત્ર
———————————-

ગોત્રનો અર્થ થાય છે કે તે કયા ઋષિકૂળનો છે અથવા તે કયા ઋષિકુલમાં જન્મ્યો છે. જ્યાંથી વ્યક્તિનો વંશ-પરંપરા શરૂ થાય છે, તે વંશનું ગોત્ર પણ ત્યાંથી પ્રચલિત થયું છે. આપણે બધા જાણીએ છીએ કે આપણે કોઈક ઋષિના સંતાન છીએ, આ રીતે જે ઋષિથી ​​આની શરૂઆત થઈ તે તે ઋષિના વંશજ કહેવાય છે. આ ગોત્રોના મૂળ ઋષિઓ – વિશ્વામિત્ર, જમદગ્નિ, ભારદ્વાજ, ગૌતમ, અત્રિ, વસિષ્ઠ, કશ્યપ – આ સપ્તર્ષિઓના સંતાનો છે અને આઠમા ઋષિ અગસ્ત્યને ગોત્ર કહેવામાં આવે છે. એટલે કે જે વ્યક્તિનું ગોત્ર ભારદ્વાજ છે, તેના પૂર્વજો ઋષિ ભારદ્વાજ હતા અને તે વ્યક્તિ આ ઋષિના વંશજ છે. આ ગોત્રો અનુસાર, એકમનું નામ “ગણ” રાખવામાં આવ્યું હતું, એવું માનવામાં આવતું હતું કે એક ગણની વ્યક્તિ પોતાના ગણમાં લગ્ન નહીં કરે અને બીજા ગણમાં લગ્ન કરશે. આ રીતે સમયાંતરે બ્રાહ્મણોની સંખ્યા વધવાથી બાજુઓ અને શાખાઓ બનતી ગઈ. આ રીતે આ સાત ઋષિઓ પછી,અન્ય ગોત્રોના નામ તેમના વંશના વિદ્વાન ઋષિઓના નામ પર રાખવામાં આવ્યા હતા.

એક અર્થમાં ગોત્ર શબ્દ પૃથ્વીનો પણ પર્યાય છે અને ‘ત્ર’નો અર્થ રક્ષક પણ થાય છે. અહીં ગોત્ર એટલે પૃથ્વીની રક્ષા કરનારા ઋષિ. ગો શબ્દ ઇન્દ્રિયોનો વાચક પણ છે, ઋષિ-મુનિઓ તેમની ઇન્દ્રિયોને નિયંત્રિત કરવા અને અન્ય વિષયોનું માર્ગદર્શન કરવા માટે ઉપયોગ કરતા હતા, તેથી તેઓ ગોત્રકારક તરીકે ઓળખાતા હતા. ઋષિમુનિઓના ગુરુકુળમાં શિક્ષણ મેળવનાર શિષ્યો જ્યાં પણ જતા, તેઓ તેમના ગુરુ અથવા આશ્રમના મુખ્ય ઋષિનું નામ કહેતા, જે પાછળથી તેમના વંશજોમાં પોતાને એ જ ગોત્ર કહેવા માટે ઉભરી આવ્યા. જાતિની જેમ ગોત્રોનું પણ પોતાનું મહત્વ છે, જેમ કે –

ગોત્ર વ્યક્તિ અને વંશને ઓળખે છે.
ગોત્ર સાથે વ્યક્તિના સંબંધો ઓળખવામાં આવે છે.
ગોત્ર સાથે સંબંધ સ્થાપિત કરવાની સુવિધા છે.
ગોત્રો સાથે નિકટતા સ્થપાય છે અને ભાઈચારો વધે છે.
ગોત્રોના ઇતિહાસથી વ્યક્તિ ગર્વ અનુભવે છે અને પ્રેરણા લે છે.

દેવતાઓ – જેઓ દરેક વેદ અથવા શાખા વાંચે છે. કોઈ ચોક્કસ દેવતાની પૂજા કરે છે- તે તેમના કુટુંબ દેવતા છે [ગણેશ, વિષ્ણુ, શિવ, દુર્ગા, સૂર્ય વગેરે. પાંચ દેવોમાંથી કોઈપણ એક] તેમના આરાધ્ય દેવ છે. તેવી જ રીતે, પરિવારના કુલ દેવતા અથવા કુલદેવી પણ છે. તેમનું જ્ઞાન કુળના વડીલો [માતાપિતા વગેરે] દ્વારા આગામી પેઢીને આપવામાં આવે છે. એક ઉમદા બ્રાહ્મણને તેના ત્રણ પ્રકારના દેવતાઓનું જ્ઞાન હોવું જોઈએ –

(ક) ઈષ્ટ દેવતા અથવા ઈષ્ટ દેવી.
(ખ) કુલ દેવતા અથવા કુલ દેવી.
(ગ) ગ્રામ દેવતા અથવા ગ્રામ દેવતા

*****અહીં જે વિષે વધારે ઉપયોગી માહિતી છે એ જ પીરસી છે. બાકી બધું તો આગળ/ઉપર આપવામાં આવ્યું જ છે.

શાસ્ત્રીય મત
—————————

पृथिव्यां यानी तीर्थानि तानी तीर्थानि सागरे ।
सागरे सर्वतीर्थानि पादे विप्रस्य दक्षिणे ।।

चैत्रमाहात्मये तीर्थानि दक्षिणे पादे वेदास्तन्मुखमाश्रिताः ।
सर्वांगेष्वाश्रिता देवाः पूजितास्ते तदर्चया ।।

अव्यक्त रूपिणो विष्णोः स्वरूपं ब्राह्मणा भुवि ।
नावमान्या नो विरोधा कदाचिच्छुभमिच्छता ।।

અર્થાત — પૃથ્વી પરના તમામ તીર્થો સમુદ્રમાં જોવા મળે છે અને સમુદ્રમાંના તમામ તીર્થો બ્રાહ્મણના દક્ષિણ પગમાં છે. ચાર વેદ તેમના મુખમાં છે, જેમાં બધા દેવતાઓ આશ્રય લઈને રહે છે, તેથી બ્રાહ્મણની પૂજા કરવાથી બધા દેવોની પૂજા થાય છે. પૃથ્વીમાં જે બ્રાહ્મણ છે તે વિષ્ણુનું સ્વરૂપ છે, તેથી જેને કલ્યાણની ઈચ્છા હોય તેણે બ્રાહ્મણોનું અપમાન અને દ્વેષ ન કરવો જોઈએ.

देवाधीनाजगत्सर्वं मन्त्राधीनाश्च देवता: ।
ते मन्त्रा: ब्राह्मणाधीना:तस्माद् ब्राह्मण देवता ।

અર્થાત —- આખું વિશ્વ દેવતાઓને અધીન છે અને દેવતા મંત્રોને અધીન છે અને મંત્રો બ્રાહ્મણોને અધીન છે. તેથી બ્રાહ્મણો દેવો છે.

ऊँ जन्मना ब्राम्हणो, ज्ञेय:संस्कारैर्द्विज उच्चते।
विद्यया याति विप्रत्वं, त्रिभि:श्रोत्रिय लक्षणम्।।

બ્રાહ્મણના બાળકને જન્મથી જ બ્રાહ્મણ સમજવો જોઈએ.
સંસ્કારોથી “દ્વિજ” સંજ્ઞા થાય છે તથા વિદ્યાધ્યયનથી જ એ “વિપ્ર” નામ ધારણ કરે છે.
વેદ, જે વેદ, મંત્ર અને પુરાણોથી શુદ્ધ થઈ ગયા છે, તે તીર્થયાત્રાને કારણે વધુ પવિત્ર બન્યા છે એ બ્રાહ્મણને પરમ પૂજનીય માનવામાં આવે છે.

ऊँ पुराणकथको नित्यं, धर्माख्यानस्य सन्तति:।_
अस्यैव दर्शनान्नित्यं ,अश्वमेधादिजं फलम्।।

જેના હૃદયમાં ગુરુ, ભગવાન, માતા-પિતા અને અતિથિ પ્રત્યે ભક્તિ હોય છે. જે બીજાને ભક્તિના માર્ગે દોરે છે, જે હંમેશા પુરાણોની કથાઓ કહે છે અને ધર્મનો પ્રચાર કરે છે, એવા બ્રાહ્મણના દર્શનથી જ અશ્વમેધ યજ્ઞનું ફળ મળે છે.

પિતામહ ભીષ્મજીએ પુલસ્ત્યને પૂછ્યું-

ગુરુવર ! માણસને દેવત્વ, સુખ, રાજ્ય, ધન, કીર્તિ, વિજય, આનંદ, આરોગ્ય, ઉંમર, શિક્ષણ, લક્ષ્મી, પુત્ર, ભાઈઓ અને તમામ પ્રકારના મંગળ કેવી રીતે મળે?
કૃપા કરીને મને જણાવો.

પુલસ્ત્યએ કહ્યું—

રાજન!આ પૃથ્વી પર બ્રાહ્મણ હંમેશા જ્ઞાન અને સદ્ગુણોથી ભરપૂર હોય છે.
વિપ્રદેવને ત્રણે લોકમાં અને દરેક યુગમાં શાશ્વત પવિત્ર માનવામાં આવે છે.
બ્રાહ્મણ દેવતાઓનો પણ દેવ છે.

દુનિયામાં તેમના જેવો બીજો કોઈ નથી.
તે સાચા ધર્મનું મૂર્ત સ્વરૂપ છે અને બધા માટે મુક્તિનો માર્ગ મોકળો કરનાર છે.
બ્રાહ્મણ એ બધા લોકોના ગુરુ, ઉપાસક અને તીર્થસ્વરૂપ મનુષ્ય છે.

ભૂતકાળમાં નારદજીએ બ્રહ્માજીને પૂછ્યું હતું-
બ્રહ્મન ! ભગવાન લક્ષ્મીપતિ કોની પૂજા કરે છે?

બ્રહ્માજીએ કહ્યું-
જેના પર બ્રાહ્મણો પ્રસન્ન થાય છે તેના પર ભગવાન વિષ્ણુ પણ પ્રસન્ન થાય છે.
તેથી, જે વ્યક્તિ બ્રાહ્મણની સેવા કરે છે તે ચોક્કસ પરમ પરમાત્માને પ્રાપ્ત કરે છે.
ભગવાન વિષ્ણુ હંમેશા બ્રાહ્મણના શરીરમાં રહે છે.

જે દાન, સન્માન અને સેવા વગેરે દ્વારા દરરોજ બ્રાહ્મણોની પૂજા કરે છે, તે શાસ્ત્રીય પદ્ધતિથી જાણે કે શ્રેષ્ઠ દક્ષિણા સાથે સો અશ્વમેધ યજ્ઞોનું અનુષ્ઠાન થઇ જાય છે.
જે બ્રાહ્મણ તેના ઘરે આવ્યો છે તે નિરાશ થઈને પાછો નથી ફરતો, તેના બધા પાપો નાશ પામે છે.
પવિત્ર દેશમાં લાયક બ્રાહ્મણને દાનમાં આપેલું ધન અખૂટ છે.

તે જન્મ પછી જન્મમાં ફળ આપે છે, જે તેની પૂજા કરે છે તે ક્યારેય ગરીબ, દુઃખી અને રોગી થતો નથી.જે ઘરમાં બ્રાહ્મણોના ચરણધુલિ પડે છે તે ઘર પવિત્ર છે, તીર્થ સમાન છે.

ऊँ न विप्रपादोदककर्दमानि,
न वेदशास्त्रप्रतिघोषितानि!
स्वाहास्नधास्वस्तिविवर्जितानि,
श्मशानतुल्यानि गृहाणि तानि।।

જ્યાં બ્રાહ્મણોના પગ નથી પડતા, જ્યાં વેદની ગર્જના થતી નથી, જ્યાં સ્વાહા, સ્વધા, સ્વસ્તિ અને મંગલ શબ્દોનો ઉચ્ચાર થતો નથી. ભલે તે સ્વર્ગ જેવી ઇમારત હોય, તે હજી પણ સ્મશાન સમાન છે.

ભીષ્મજી…!ભૂતકાળમાં ભગવાન વિષ્ણુના મુખમાંથી બ્રાહ્મણો, ક્ષત્રિયો બાહુમાંથી, વૈશ્ય જાંઘોથી અને શુદ્રો પગથી જન્મ્યા હતા.
પિતૃ યજ્ઞ (શ્રાદ-તર્પણ), લગ્ન, અગ્નિહોત્ર, શાંતિકર્મ અને તમામ શુભ કાર્યો હંમેશા શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે.

દેવતાઓ બ્રાહ્મણના મુખમાંથી હવ્ય અને પિતર કાવ્યનું સેવન કરે છે. બ્રાહ્મણ વિના સર્વ દાન, હોમ પ્રસાદ વગેરે નિરર્થક છે.
જ્યાં બ્રાહ્મણોને ભોજન આપવામાં આવતું નથી, ત્યાં રાક્ષસો, દાનવો, દાનવો અને રાક્ષસો ખોરાક ખાય છે.

બ્રાહ્મણને જોઈને શ્રદ્ધાપૂર્વક એમને પ્રણામ કરવાં જોઈએ !
તેમના આશીર્વાદથી માણસનું આયુષ્ય વધે છે, તે ચિરંજીવી બને છે.બ્રાહ્મણો સામે ન નમવાથી, તેમના પ્રત્યે દ્વેષ રાખવાથી અને તેમનામાં શ્રદ્ધા રાખવાથી મનુષ્યનું જીવન ઘટે છે, ધન અને ઐશ્વર્યનો નાશ થાય છે અને પરલોકમાં પણ તેની દુર્ગતિ થાય છે.

चौ- पूजिय विप्र सकल गुनहीना।
शूद्र न गुनगन ग्यान प्रवीणा।।
कवच अभेद्य विप्र गुरु पूजा।
एहिसम विजयउपाय न दूजा।।

—— रामचरित मानस……

ऊँ नमो ब्रम्हण्यदेवाय,
गोब्राम्हणहिताय च।
जगद्धिताय कृष्णाय,
गोविन्दाय नमोनमः।।

વિશ્વના રક્ષક, બ્રાહ્મણોના રક્ષક ભગવાન કૃષ્ણજી ગાયની પૂજા કરે છે.

અમે એવા બ્રાહ્મણોના પવિત્ર ચરણોને પ્રણામ કરીએ છીએ, જેમના ચરણ ભગવાને તેમની છાતી પર મૂક્યા છે.

બ્રાહ્મણ જપથી ઉત્પન્ન થયેલી શક્તિનું નામ છે.
બ્રાહ્મણો ત્યાગથી જન્મેલા ભક્તિનું ધામ છે.
બ્રાહ્મણ જ્ઞાનનો દીપ જલાવવાનું નામ છે.
બ્રાહ્મણ શિક્ષણનો પ્રકાશ ફેલાવવાનું કામ છે.
બ્રાહ્મણ સ્વાભિમાન સાથે જીવવાની રીત છે.
બ્રાહ્મણ સૃષ્ટિનું અનુપમ અમિટ અંગ છે .
બ્રાહ્મણ વિકરાલ હલાહલ પીવાની કળા છે
બ્રાહ્મણ કઠીન સંઘર્ષોમાં જીવીને જ પલ્યો છે.
બ્રાહ્મણ જ્ઞાન, ભક્તિ, ત્યાગ, પરોપકારનો પ્રકાશ છે.
બ્રાહ્મણ શક્તિ, કૌશલ્ય અને પુરુષાર્થનું આકાશ છે.
બ્રાહ્મણ ધર્મ કે જાતિથી બંધાયેલો માણસ નથી.
બ્રાહ્મણ માનવ સ્વરૂપમાં સાક્ષાત ભગવાન છે.
બ્રાહ્મણ ગળામાં શારદામાટે જ્ઞાનનો સંવાહક છે.
બ્રાહ્મણ હાથમાં શસ્ત્ર લઈને આતંકનો સંહારક છે.
બ્રાહ્મણ એ માત્ર મંદિરમાં પૂજા કરતો પૂજારી નથી,
બ્રાહ્મણ એ ભિખારી નથી જે ઘરે-ઘરે ભીખ માંગે છે.
બ્રાહ્મણ ગરીબીમાં સુદામા જેવો સરળ છે.
બ્રાહ્મણ ત્યાગમાં દધીચિ જેવો વિરલ છે.
બ્રાહ્મણ વિષધારો નગરમાં શંકર સમાન છે.
બ્રાહ્મણના હસ્તમાંમાં શત્રુઓ માટે બેદ કીર્તિમાન છે.
બ્રાહ્મણ સુકાઈ રહેલા સંબંધોને સંવેદનાઓથી શણગારે છે.
બ્રાહ્મણ પ્રતિબંધિત શેરીઓમાં સત્યને બચાવે છે.
બ્રાહ્મણ સંકુચિત વિચારધારાઓથી પરે એક નામ છે,
બ્રાહ્મણ એ બધાંનાં અંત:સ્થલમાં વસેલા અવિરલ રામ છે.
તમામ પરમ બ્રહ્મ વિપ્ર રૂપ બ્રાહ્મણોના ચરણોમાં ભાવપૂર્વક સમર્પિત છે.

!! જય શ્રી પરશુરામ !!

!! જય શ્રી રામ !!

!! હર હર મહાદેવ !!

– જનમેજય અધ્વર્યુ