પંચ_કૈલાસ

ભારત અને તિબેટમાં ૫ અલગ-અલગ કૈલાશ પર્વતો છે જેને સામૂહિક રીતે પંચ કૈલાશ નામ આપવામાં આવ્યું છે. પંચ કૈલાશ યાત્રા શિવ ભક્તો માટે મોક્ષ પ્રાપ્તિ માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે, તમામ ૫ કૈલાશ હિમાલય પર્વતમાળામાં સ્થિત છે. મોટાભાગના પ્રવાસીઓ પંચ કૈલાશ યાત્રાને સત્યની યાત્રા અને એક મહાન આધ્યાત્મિક અનુભવની યાત્રા માને છે,

(૧) આદિ કૈલાશ (નાનો કૈલાશ)
—————————

આદિ કૈલાસ (નાનકકૈલાશ) એ ભારતીય સરહદી વિસ્તારમાં આવેલો છે, ભારત-તિબેટીયન સરહદની નજીક, છોટા કૈલાશ ઉત્તરાખંડના ધારચુલા જિલ્લામાં આવેલો છે. આ પ્રદેશ ઉત્કૃષ્ટ કુદરતી સૌંદર્ય, શાંતિ અને સાર્વભૌમત્વથી ભરેલો છે. આ વિસ્તાર ખૂબ જ શાંત છે, આ સ્થળ શાંતિ શોધતા પ્રવાસીઓ માટે યોગ્ય સાબિત થાય છે! ઘણા લોકો આદિ કૈલાશ અને મુખ્ય કૈલાશ વચ્ચે સમાન દેખાવને કારણે મૂંઝવણમાં મૂકે છે. આદિ કૈલાશ પાસે એક તળાવ આવેલું છે જેને “પાર્વતી તાલ” કહેવામાં આવે છે.

(૨) કિન્નોર કૈલાસ
—————————

કિન્નૌર કૈલાશ હિમાચલ પ્રદેશના કિન્નૌર જિલ્લાની કિન્નૌર ખીણમાં સ્થિત છે. તેની ઊંચાઈ લગભગ ૬૦૫૦ મીટર છે. તેનો પોતાનો એક પૌરાણિક ઈતિહાસ છે. દંતકથાઓ અનુસાર કિન્નૌર કૈલાશની નજીક દેવી પાર્વતી દ્વારા બાંધવામાં આવેલ એક તળાવ છે, જે તેમણે પૂજા માટે બનાવ્યું હતું, તે “પાર્વતી સરોવર” તરીકે ઓળખાય છે. આ સ્થાનને ભગવાન શિવ અને દેવી પાર્વતીનું મિલન સ્થળ પણ માનવામાં આવે છે. સ્થાનિક લોકોના જણાવ્યા અનુસાર – આ પર્વતની ટોચ પર પક્ષીઓની જોડી રહે છે. લોકો આ પક્ષીઓને માતા પાર્વતી અને ભગવાન શિવ માને છે. આ કૈલાસ ખૂબ જ આધ્યાત્મિક માનવામાં આવે છે કારણ કે આખા પ્રદેશમાં ગમે તેટલો બરફ પડે, કિન્નોર કૈલાસ ક્યારેય બરફથી ઢંકાયેલો નથી.

(૩) શ્રીખંડ કૈલાસ
—————————

શ્રીખંડ કૈલાશ હિમાચલ પ્રદેશના કુલ્લુ જિલ્લામાં આવેલો છે, તેની ઊંચાઈ દરિયાની સપાટીથી લગભગ ૫૨૨૭ મીટર છે, અહીં પહોંચવા માટે હિમાલયની પર્વતમાળાઓમાંથી ઘણી હિમનદીઓ પાર કરવી પડે છે.

આ પર્વત વિશે એક દંતકથા અનુસાર – એવું કહેવાય છે કે ભસ્માસુરે આ પર્વત પર તપસ્યા કરીને ભગવાન શિવને પ્રસન્ન કર્યા અને વરદાન મેળવ્યું. ભગવાન શિવે ભસ્માસુરને પોતાના માથા પર હાથ રાખીને કોઈને પણ બાળી નાખવાનું વરદાન આપ્યું હતું. ભસ્માસુરે પોતાના વરદાનની સત્યતા ચકાસવાના ઉદ્દેશ્યથી ભગવાન શિવના મસ્તક પર હાથ રાખવાનો પ્રયાસ શરૂ કર્યો, પછી ભગવાન શિવ ભાગ્યા. ભગવાન વિષ્ણુએ મોહિનીનું રૂપ ધારણ કર્યું અને ભસ્માસુર સાથે નૃત્ય કર્યું અને તેમના માથા પર હાથ મૂક્યો. કહેવાય છે. દંતકથાઓમાં કે ભસ્માસુર આ પર્વત પર ભસ્મ થયો હતો અને આ રીતે ભગવાન શિવનું રક્ષણ કર્યું હતું.

(૪) ચંબા કૈલાશ (મણિમહેશ કૈલાશ)
—————————

મણિમહેશ કૈલાશ હિમાચલ પ્રદેશના ચંબા જિલ્લામાં આવેલો છે, તેથી તેને ચંબા કૈલાશ પણ કહેવામાં આવે છે. તેની ઊંચાઈ લગભગ ૫૬૫૩ મીટર છે.તે ભુધિલ ખીણથી ૨૬ કિમીના અંતરે આવેલલો છે. કૈલાશની નજીક મણિમહેશ તળાવ છે. જે માનસરોવર સરોવરની સમાંતર ઉંચાઈએ વહે છે. આજ સુધીના ઈતિહાસ મુજબ કોઈ પણ મુલાકાતી આ પર્વતનું ચઢાણ પૂર્ણ કરી શક્યું નથી. 1૨૯૬૮ માં નંદિની પટેલ નામની મહિલાએ આ પર્વત પર ચઢવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો પરંતુ તેણે આ અભિયાનને અધવચ્ચે જ રોકવું પડ્યું હતું.

પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર – ભગવાન શિવે માતા પાર્વતીના લગ્ન પહેલા આ પર્વત બનાવ્યો હતો, એવું માનવામાં આવે છે કે તે એક નિવાસસ્થાન છે. ભગવાન શિવ અને તેમની પત્ની સાથે અવારનવાર અહીં આવે છે..!!

(૫) કૈલાશ પર્વત (મુખ્ય કૈલાશ)
—————————

કૈલાશ પર્વત તિબેટમાં સ્થિત છે, તે ૬૬3૮ મીટરની ઊંચાઈ સાથે તમામ કૈલાશ પર્વતોમાં સૌથી ઊંચો છે. આ સ્થાન માત્ર હિંદુ ધર્મમાં જ નહીં પરંતુ બૌદ્ધ, જૈન ધર્મ વગેરેમાં પણ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે.

હિન્દુ પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર – ભગવાન શિવનો અહીં લાંબા સમયથી નિવાસ છે, શિવજી પણ અહીં ધ્યાન ધરતા હતા, કૈલાશ પર્વત ભગવાન શિવના ભક્તો તેમજ અન્ય ધર્મોના અનુયાયીઓને આધ્યાત્મિક મુક્તિ, મોક્ષ અને આનંદ પ્રદાન કરનાર માનવામાં આવે છે. હોવું. માનસરોવર સરોવર અને રક્ષાસ્થળો કૈલાશ પર્વતની નજીક આવેલા છે.

આજ સુધી કોઈ કૈલાશ પર્વત પર ચઢી શક્યું નથી, કારણ કે એવું માનવામાં આવે છે કે કૈલાશ પર્વત તેની સ્થિતિ બદલતો રહે છે.

!! હર હર મહાદેવ !!

– જનમેજય અધ્વર્યું