મલ્લિકાર્જુન મંદિર – પત્તદકલ, કર્ણાટક

#ભારતનો_ભવ્ય_મંદિર_વારસો
#મલ્લિકાર્જુન_મંદિર_પત્તદકલ_કર્ણાટક

દક્ષિણના મંદિરો ખાસ કરીને મલ્લિકાર્જુન મંદિર, કર્ણાટકમાં પટ્ટડકલ અસાધારણ કારીગરી અને કારીગરોની નિપુણતા અને કલા અને સ્થાપત્ય માટેના લોકોના પ્રેમ અને જુસ્સાને દર્શાવે છે, ખાસ કરીને શાસકોના જેમના આશ્રય વિના મંદિરો બંધાયા ન હોત.

આ શૈવ મંદિર છે. દક્ષિણ ભારતીય શૈલીના શ્રેષ્ઠ મંદિરોમાંનું એક મલ્લિકાર્જુન મંદિર, કર્ણાટકનું પટ્ટડકલ છે. વિક્રમાદિત્ય II (૭૩૩-૪૪) ની રાણીઓએ પલ્લવની રાજધાની કાંચી સામેની તેમની વિજયી કૂચની યાદમાં આ મંદિરનું નિર્માણ કરાવ્યું હતું.

મલ્લિકાર્જુન મંદિર વિરુપક્ષ મંદિરનું નાનું સંસ્કરણ છે અને તેનું નિર્માણ વિક્રમાદિત્યની બીજી રાણી ત્રૈલોક્યમહાદેવીએ ઇસવીસન ૭૪૫માં કરાવ્યું હતું. આ મંદિરનું નિર્માણ પણ રાણી ત્રિલોક્યમહાદેવીએ (વિક્રમાદિત્ય II દ્વારા) પલ્લવો પરના વિજયની ઉજવણી કરવા માટે કરાવ્યું હતું. મલ્લિકાર્જુન મંદિર વિરુપક્ષ મંદિર (તેની સમાન યોજના છે) પછી તરત જ અને તેની નજીક બનાવવામાં આવ્યું હતું, જેમાં ગોળ ગ્રીવા અને શિખર સાથે ૪ માળનું વિમાન હતું. દ્રવિડિયન શૈલીમાં મલ્લિકાર્જુન મંદિર બાંધવામાં આવેલું છે.

કર્ણાટકમાં પટ્ટદકલ,એક સારગ્રાહી કલાના ઉચ્ચ બિંદુનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે, જેણે ચાલુક્ય રાજવંશ હેઠળ 7મી અને 8મી સદીમાં, ઉત્તર અને દક્ષિણ ભારતમાંથી સ્થાપત્ય સ્વરૂપોનું સુમેળભર્યું મિશ્રણ પ્રાપ્ત કર્યું હતું.

આ ભવ્ય મંદિર તેની દિવાલો પર સરસ રીતે કોતરવામાં આવેલી જીવંત આકૃતિઓ અને રેતીના પથ્થરમાં વિશાળ ચોરસ થાંભલાઓ માટે જાણીતું છે. પટ્ટદકલને કિસુવોલાલ (`લાલ નગર’) તરીકે ઓળખવામાં આવે છે કારણ કે અહીં ઉપલબ્ધ રેતીનો પથ્થર લાલ રંગનો છે.

કર્ણાટકમાં મલ્લિકાર્જુન મંદિર, પટ્ટદકલ પ્રારંભિક ચાલુક્ય સ્થાપત્યની પરાકાષ્ઠાને ચિહ્નિત કરે છે અને તે કાંચીપુરમના કૈલાસનાથ મંદિર પર આધારિત હોવાનું માનવામાં આવે છે.

૧૭મી સદીમાં બંધાયેલું, મલ્લિકાર્જુન મંદિર એ ભગવાન શિવને સમર્પિત એક પ્રાચીન મંદિર છે, પટ્ટડકલ આવતા પ્રવાસીઓ માટે સુંદર મંદિર એ અવશ્ય મુલાકાત લેવાનું સ્થળ છે.અશચ્યચકિત કરી દે એવાં શિલ્પો છે આ મંદિરની ચારે તરફ કોતરેલા

મલ્લિકાર્જુન મંદિર એ ૧૭મી સદીમાં બંધાયેલ ભગવાન શિવને સમર્પિત પ્રાચીન મંદિર છે. આ મંદિરનું નિર્માણ પણ રાજા વિક્રમાદિત્ય બીજાની પત્ની રાણી લોક મહાદેવીએ કરાવ્યું હતું. તે મંદિર પરિસરની અંદર વિરુપક્ષ મંદિરની બાજુમાં આવેલું છે. આ મંદિરની રચના પણ વિરુપક્ષ મંદિર જેવી જ છે.

નજીકમાં અન્ય એક પ્રાચીન ગૌરી મંદિર પણ જોઈ શકાય છે. ત્યાં ઘણી સુંદર કોતરણીઓ છે, કેટલીક પ્રખ્યાત કોતરણીઓમાં રાક્ષસનો પીછો કરતી મહિષાસુરમર્ધિનીનો સમાવેશ થાય છે, મહાભારત અને રામાયણ યુદ્ધોના ગુરુકુળના દ્રશ્યો, રોયલ સ્ત્રી, કામ અને વસંત, યશોધરા અને પંચતંત્રના દ્રશ્યો. ભવ્ય મંદિરનું સ્થાપત્ય નિશ્ચિતપણે તમને આશ્ચર્યચકિત કરી દેશે.

હર હર મહાદેવ🙏

– જનમેજય અધ્વર્યું