Writer’s Space

સવારમાં રાજકોટથી રેડિયો સ્ટેશન પકડાઈ અને એ રેડિયોમાં હેમંત ચૌહાણથી લઈને ગંગાસતી અને પાનબાઈના ભજનો આવે. એ ગીતો પતે એટલે નીચે સૂતેલા વ્યક્તિને હું તાક્યા કરૂ. તેના હાથની ચોપડીને. આટલી મોટી ક્યારે પૂરી કરશે ? મનમાં આ વિચાર કૌતુક જગાવતો.

સાહેબ કાનૂનપ્રિય હોય, તો પેલાને એકલો બેસાડી લખાવે, અને તે બહાર નીકળે ત્યારે તેની હાલત માળામાંથી ખોવાઈ ગયેલા બચ્ચા જેવી હોય. તો પણ 56 જેવી કહેવાતી છાતી ફુલાવીને કહે, ‘આપણે પાસ.’ અને રિઝલ્ટ આવે ત્યારે ક્લાસમાં એ એક જ ઉડ્યો હોય,

સાહિત્ય અને તેમાં પણ હાસ્ય સાહિત્ય સાથે ન જોડાઈએ તો પણ નાક ઘણું બધુ કરી શકે છે, પેટ જેવા તેના અવયવો ન હોવા છતા, તે ઘણી વાતોને પચાવી શકે છે. રાજાના માથામાં મુગટ હોય છે, પણ તેની આબરૂનું ચીરહરણ તો નાકથી જ થાય છે. દિલને ઠેસ વાગે જ્યારે કોઈ અપમાનજનક શબ્દોનો પ્રયોગ કરે, પણ કપાય…

પ્રેમચંદના સાહિત્યની ઉત્પતિ પછીનું કોપીકેટ અને બાદમાં અમૃતલાલ નાગરની શૈલી અને કથાવસ્તુ હિન્દીમાં અડિખમ બની ગયા. પણ હવેના સાહિત્યકારો અલગ છે. તેમની ટાઈટલ આપવાની શૈલી અલગ છે.

બાકી ગુલઝાર માટે તાલીયા હો જાયે. હું અને હાર્દિક સ્પર્શ ઘણીવાર ગુલઝારની વાર્તાઓ વાંચ્યા બાદ ગુલઝાર નવલકથા આપે તેવું વિચારતા હતા અને આપી એટલે હવે સાહિત્યના બધા ખુણાઓના આધુનિક સમયના બેતાજ બાદશાહ ગુલઝાર બની ચુક્યા છે.

અમદાવાદ આવ્યા એટલે મોટાભાઈની ઓફિસે લાગી ગયા. નલિનીબહેન સરદાર પટેલ હાઈસ્કુલ મણિનગરમાં શિક્ષકની નોકરી કરે. એટલે વિનોદ ભટ્ટ તેમને માસ્તર કહી બોલાવતા. કૈલાશ, વિનોદ અને નલિનીનું જીવન એવું ચાલવા માંડ્યું કે, વાત ન પૂછો, કાંકરિયાથી લઈને તમામ જગ્યાએ ફરવા માટે જાય.

ખાલની ઉપાધી ટેમો પાસે હતી. અત્યાર સુધીના ખાલમાં સૌથી હિંસક ટેમો જ હતો. તેણે પોતાના વિરોધી ખાલને, જે આગામી ખાલ બનવા માંગતો હતો તેને માર્યો, તેના કટકા કર્યા અને સળગાવી દીધેલો.

આ કહાની ફિલ્મની છે, જ્યારે માર્વેલ કોમિક બુકમાં સૌ પ્રથમવાર વુલ્વરિનની આભા હલ્ક સામે ઝીલાય છે. હલ્કને મારવા માટે એક ઘાતક હથિયારની જરૂર હોય છે, ત્યારે વેપન એક્સને ત્યાં મોકલવામાં આવે છે. આ કોમ્પલિકેશન નંબર વન

આવનારી ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસે આસાનીથી ભાજપના સુપડા સાફ કરી નાખ્યા. પરંતુ જોગાનુજોગ 2003માં પણ ભાજપની સરકાર આવી ગઈ, કોંગ્રેસ સતાના મદમાં ચૂર થઈ ગઈ હતી. ત્યારે દિગ્વિજય સિંહની સતા હતી અને આ સતા ગઈ ત્યારથી પાછી નથી આવી.

ચેતનને એમ કે મારી પાસે અમદાવાદ IIMનું દિમાગ છે. ત્યાં શ્રીમતી ફનીબોન્સ ત્રાટક્યા, ‘જો તમારી પાસે બોબી દેઓલની માફક લાંબા વાળ હોત, તો તમે તે રોલ કરી શકવા સક્ષમ હતા, અને હા, સારૂ થયુ બરસાત ફિલ્મ તમે ન કરી, અન્યથા અત્યારે તમારા કારણે શાહરૂખ ખાન જોબલેસ હોત…’

13 ઓક્ટોબરે તે ઉતર પૂર્વી ભારતમાં પહોંચ્યો. ત્યાં તુલંબા નામના નગરને જોઈ તે એટલો મોહિત થયો કે તેણે કોઈપણ વાતનો વિચાર કર્યા વિના તેને લુંટી લીધુ. કત્લેઆમ ચલાવી, સામાન્ય લોકોને મોતને ઘાટ ઉતાર્યા. ત્યાંથી લૂંટ ચલાવી તે દિલ્હીમાં પહોંચ્યો. જ્યાં લાખો હિન્દુ કેદીઓના કત્લ કર્યા.

જ્યોતિન્દ્ર વિશે જાણવું હોય તો જ્યોતિન્દ્રની અપ્રાપ્ય એવી આત્મકથા વ્યતીતને વાગોળુ છું વાંચવી. તેમણે પોતાના વિશે કેટલું લખ્યું હશે તે હું ન કહી શકું. કારણ કે તે આપણા હસ્તે હજુ આવી નથી. ખાસ કરીને જ્યોતિન્દ્ર વિશેનું સમગ્ર: વિનોદ ભટ્ટ લખી ચૂક્યા છે.

મોટાભાગે કવિઓની સભાઓમાં જ શા માટે માઈક બંધ થઈ જતા હોય છે ? તેનું કારણ પાન છે. પાન ખાઈ કવિ કવિતાનું પઠન કરે ત્યારે માઈક પર થૂક ઉડે. પ્રવાહીના કારણે માઈકને ઝણઝણાટી આવે. બીજા બંધ કરે કે ન કરે તે પોતે જ બંધ થઈ જાય.

રામનારાયણ વિશ્વનાથ પાઠક અને ધૂમકેતુના સર્જનની તુલનાની. આપણે ત્યાં વિવેચકો દ્વારા લેખકોને બે રીતે મૂલવવામાં આવે છે. એક તેણે સાહિત્યમાં કેવું સર્જન કર્યું અને બે તેણે સાહિત્યની કેવી દુર્ગતી કરી… પણ બંન્ને વચ્ચે કમ્પેરિટિવ સ્ટડી નથી થતી. જેમ કે હમણાં અમારા મિત્ર અશોક ખુમાણ ચંદ્રકાંત બક્ષી અને આલ્બેર કામુના સાહિત્યમાં અસ્તિત્વવાદ પર પીએચડી કરવા જઇ…

જ્યારે ડો. સાહેબ દક્ષિણ ગુજરાતમાં ભાષણ આપવા માટે ગયા ત્યારે એક વ્યકિતએ તેમનો રસ્તો રોકી લીધો. તેની સાથે આખુ ટોળું હતું, ‘તુ મોટો લેખક હોય તો તારા ઘરનો ! એટલું કહી જવા દઈએ છીએ કે એ…

ક્યાં એક લેખક, ક્યાં એક સંગીતકાર. ક્યાં એકના હાથમાં પેન અને ક્યાં એકના હાથમાં વાજીંત્ર… કેટકેટલા તફાવતો હતા. સુબ્બાલક્ષ્મી તો ક્લાસિક અને સેમીક્લાસિક સોંગના રચયિતા. પણ એવું ક્લાસિક ફ્લાસિક આપણને સમજાય તો ને?

ચેતનને એમ કે મારી પાસે અમદાવાદ IIMનું દિમાગ છે. ત્યાં શ્રીમતી ફનીબોન્સ ત્રાટક્યા, ‘જો તમારી પાસે બોબી દેઓલની માફક લાંબા વાળ હોત, તો તમે તે રોલ કરી શકવા સક્ષમ હતા, અને હા, સારૂ થયુ બરસાત ફિલ્મ તમે ન કરી, અન્યથા અત્યારે તમારા કારણે શાહરૂખ ખાન જોબલેસ હોત…’

ફિલ્મમાં સ્ત્રી બનેલી ભૂત દેખાવે તો ભયંકર લાગે છે, પણ એ સ્ત્રી જ્યારે વિકીમાં સાચો પ્રેમ જુએ છે ત્યારે તેનો ચહેરો કોમળ થવા લાગે છે. ધીમે ધીમે તે સુંદર દેખાવા લાગે છે. તેના આ પરિવર્તન પરથી કહી શકાય કે સ્ત્રી પ્રેમની ભૂખી છે, બીજી કોઇ વસ્તુની નહીં.

શોધી લેવું, પણ તમારે સોશિયલ મીડિયા પર ટકવું હોય તો ટ્રોલરને તો સહન કરવાના જ રહ્યા. ખબર નહીં આ બધા એકબીજાને ઓળખતા નથી હોતા તો પણ કેવી રીતે ભેગા થઈ જાય છે ? આ પણ એક સંશોધનનો વિષય છે.